Frutaka-tik Z-ra:
Kirtena
Denboraldiko egutegia
Propietateak
Fruitu mamitsu, zaporetsu eta freskagarri horri "tropikoetako melokotoia" ere esaten zaio. Mangifera generoko anakardiazeoen familiako kide garrantzitsuena da. Mangiferak 50 espezie inguru ditu, Asiako hego-ekialdekoak eta inguruko uharteetakoak, Afrikako Mangifera izan ezik, Afrikan baitago. Gaur egun, hiru edo lau fruitu tropikal finenetakotzat jotzen da.
Elikadura-propietateak
Barietatearen arabera, osaera desberdina dute, baina guztiek dute ur-eduki handia.
Karbohidrato ugari ematen dituenez, balio kaloriko handia du. Potasio ugari du, eta, bitaminak direla eta, A, E eta C probitamina ugari (200 gramo pulpak asetzen ditu pertsona batek behar duen C bitamina).
C bitaminak lagundu egiten du kolagenoa, hezurrak, hortzak eta globulu gorriak sortzen, eta lagundu egiten du elikagaiek burdina xurgatzen eta infekzioei aurre egiten. Beta-karotenoa A bitamina bihurtzen da gure organismoan, behar duen heinean. A bitamina funtsezkoa da ikusmenerako, larruazala, ilea, mukosak eta hezurrak egoera onean edukitzeko eta sistema immunologikoak ongi funtziona dezan. Bi bitamina horiek, gainera, funtzio antioxidatzailea betetzen dute. E bitamina lipidoak eta zelulen beste osagai batzuk oxidaziotik babesten dituen antioxidatzailea da. Horregatik, zelula-mintzen egitura mantentzen laguntzen du.
Potasioa nerbio-bulkada transmititzeko eta sortzeko eta muskuluen jarduera normalerako beharrezkoa den minerala da, eta zelularen barruko eta kanpoko ur-orekan parte hartzen du. Zuntza ere ematen du, eta horrek hobetu egiten du heste-igarotzea.
| Zati jangarriaren konposizioa, 100 gramoko | |
|---|---|
| Kaloriak | 53 |
| Karbohidratoak (g) | 13,4 |
| Zuntza (g) | 2,3 |
| Potasioa (mg) | 150 |
| Magnesioa (mg) | 9 |
| A probitamina (mcg) | 25 |
| C bitamina (mg) | 44 |
| E bitamina (mg) | 1,8 |
| Azido folikoa (mcg) | 31 |
| mcg = mikrogramoak | |
Osasunerako propietateak
Fruta gozoa, freskagarria eta erraz kontsumitzekoa da, eragin antioxidatzailea duten substantzietan aberatsa. Horregatik, egokia da, eta kontuan hartu behar dira biztanle guztientzat dituen elikadura-propietateak: haur eta gazteak, helduak, kirolariak, haurdun dauden emakumeak edo bularra ematen duten amak eta adineko pertsonak.
A probitamina eta C bitamina ugari dituztenez, bereziki gomendatzen zaie bitamina horien gabeziak izateko arrisku handiena dutenei: zitrikoak, piperra edo beste barazki batzuk (gure elikaduran C bitaminaren iturri ia bakarra dira) onartzen ez dituztenei, gantz gutxiko dieta egin behar dutenei eta, beraz, A bitamina gutxi dutenei edo nutrizio-premiak areagotuta dituztenei. Egoera horietako batzuk dira: hazkunde-aldiak, haurdunaldiak eta amagandiko edoskitzea. Era berean, tabakoak, alkohol gehiegi hartzeak, zenbait sendagai erabiltzeak, estresak eta defentsa urrituek, jarduera fisiko biziak, minbiziak eta hanturazko gaixotasun kronikoek aprobetxamendua gutxitzen dute eta mantenugaien xurgapen txarra eragiten dute.
A eta C bitaminek, herdoilaren aurkakoak izaki, lagundu egiten dute hainbat gaixotasun izateko arriskua gutxitzen, besteak beste, bihotz-hodietakoak, endekapenezkoak eta baita minbizia ere. Gainera, C bitaminak elikagaien burdinaren xurgapena areagotzen duenez, anemia ferropenikoaren kasuan aholkatzen da, burdina ugari duten elikagaiekin edo mineral horren gehigarriekin batera, horrek indarberritzea bizkortzen baitu.
Zuntz asko duenez, ezaugarri laxanteak ditu. Zuntzak idorreria prebenitu edo hobetu egiten du, odoleko kolesterol-tasak murrizten laguntzen du, gluzemia ondo kontrolatzen laguntzen du eta eragin asegarria du, onuragarria diabetesa eta gehiegizko pisua izanez gero, hori bai, kopuru egokietan.
giltzurrun-gutxiegitasuna duten pertsonek kontuan hartu beharko dute zenbat jaten duten, baita mineral horretan dieta kontrolatuak behar dituztenek ere. Potasioa kanporatzen duten diuretikoak hartzen dituztenek, berriz, mineral hori mangoan ugaria denez, potasioa hartuko dute.
