Arana

Elikadura-propietateak

Aranen osagai nagusia ura da, eta, ondotik, karbohidratoak datozkio (horien artean, laxo eragin arineko sorbitola nabarmentzen da). Bitaminen ekarpena ez da garrantzitsua, baina A probitamina (kolore ilunekoetan ugariago) eta E bitamina (odol-zelulen egonkortasunean eta ugalkortasunean esku hartzen du) dezente ematen ditu, biak ere herdoilaren aurkakoak. Probitamina edo beta karotenoa A bitamina bihurtzen da gure organismoan, behar duen neurrian. A bitamina funtsezkoa da ikusmenerako, larruazala, ilea, mukosak eta hezurrak egoera onean edukitzeko eta sistema immunologikoak ongi funtziona dezan.

Zelulak erradikal askeek eragindako kalteetatik babesten laguntzen du E bitaminak. mineralei dagokienez, potasio ugari dute. Potasioa nerbio-bulkada transmititzeko eta sortzeko eta muskuluen jarduera normalerako beharrezkoa den minerala da. Gainera, zelularen barruko eta kanpoko uraren orekan parte hartzen du. Antozianoak (ekintza antioxidatzaile eta antiseptikoko pigmentuak) eta azido malikoa dituzte. Azido organiko hori frutari zaporea ematen dion landare-pigmentuaren parte da. Era berean, zuntz eta beste osagai laxante batzuk (sorbitola eta hifroxifenilxantinaren deribatuak) ugari izateak heste-igarotzea hobetzen du. Garrantzitsua da nabarmentzea aranpasek aranpasa freskoek baino zuntz gehiago dutela.

Osasunerako propietateak

Aranak antoziano ugari ditu, eta horiek ematen diote kolore bereizgarria (batez ere, kolore gorri eta moreko barietateetan). Antioxidatzaileak eta antiseptikoak dira, gainera, eta egokiak dira infekzio-prozesuei aurre egiteko. Antioxidatzaileek "erradikal askeak" izenekoen eragin kaltegarria blokeatzen dute.

Oxigenoa dagoenean arnasa hartzea funtsezkoa da gure organismoko zelulen bizitzan, baina horren ondorioz molekula batzuk sortzen dira, erradikal askeak, eta bizitzan zehar osasunerako ondorio negatiboak eragiten dituzte, DNA (geneak), proteinak eta lipidoak edo koipeak (oxidazioa) aldatzeko duten gaitasunaren bidez. Gure gorputzean badira etengabe berritzen diren zelulak (azalekoak, hesteetakoak...) eta bestelakoak (gibeleko zelulak...).

Urteen poderioz, erradikal askeek handitu egiten dute lehenengoen gaineko alterazio genetikoak izateko arriskua, minbizia garatzen lagunduz, edo, bestela, murriztu egiten dute bigarrenen funtzionaltasuna, zahartze-prozesuaren bereizgarriena. Erradikal askeen ekoizpena areagotzen duten zenbait egoera gertatzen dira, hala nola: ariketa fisiko bizia, inguruneko kutsadura, tabakismoa, infekzioak, estres-egoerak, gantz ugariko dietak eta eguzki-erradiazioekiko gehiegizko esposizioa. Antioxidatzaileen eta gaixotasun kardiobaskularren arteko erlazioa ondo finkatutako baieztapena da gaur egun. Jakina denez, "kolesterol txarra" (LDL-c) deritzonaren aldaketak funtsezko eginkizuna betetzen du, bai aterosklerosiaren hastapenean, bai garapenean (gaixotasun hori odol-hodien barne-estalkien loditze eta gogortasun anormal bat da, gantz-materiala eta zelulak metatzen direlako, eta horrek odolaren iragatea eragotzi edo zailtzen du).

Antioxidatzaileek kolesterol txarra deritzona aldatzen duten erradikal askeak blokea ditzakete, arrisku kardiobaskular eta zerebrobaskularra murrizten lagunduz. Bestetik, antioxidatzaileen maila apalak minbizi mota eta endekapenezko gaixotasun batzuetarako arrisku-faktore dira.

Aranetan nabarmentzen dena laxatzeko gaitasuna da, zuntz, sorbitol (azukre mota bat) eta hifroxifenilxantinaren deribatuen (koloneko muskuluen jarduera estimulatzen duten substantziak) edukia dela eta. Horrek azaltzen du zergatik erabili ohi den libragarri gisa idorreria izanez gero. Idorreriari aurre egiteko eta hesteetako mukosa babesteko, gosari ezin hobea egiteko, aran fresko, lehor, konpotan edo marmelada gozo-gozoan eduki behar dira.

Eragin libragarria

Aranak laxante ezin hobea dira pertsona guztientzat, batez ere haurrentzat, adinekoentzat eta haurdun dauden emakumeentzat, idorreria izaten baitute maiz. Udan aran freskoak eta lehortuak etengabe erabiltzeak, edo marmelada eran urteko gainerako sasoietan, lagundu egiten du heste nagia gainditzen eta heste-funtzioa berrezten. Aranen zuntz disolbagarriak, heste-igarotzea hobetzeaz gain, ura atxikitzeko gaitasuna du, eta, beraz, urdailean puzten da gel bat eratuz; horrek urdaila husteko abiadura eta karbohidratoen xurgatze-abiadura murrizten ditu. Hori dela eta, fruta baliagarriak dira argaltzeko dieta egiten ari direnean, asetasun-sentsazioa ematen baitute, baina neurrian janez gero, karbohidrato ugari izaten dituztelako, eta hori kontuan hartu behar dute diabetesa dutenek ere. Zuntz disolbagarriak, gainera, gantza eta kolesterola finkatzen dituen gel likatsua osatzen du eta, ondorioz, substantzia horien absortzioa urritu egiten da. Hori positiboa da hiperkolesterolemia izanez gero.

Potasio asko duenez, aranak neurriz jan behar dira giltzurrun-gutxiegitasuna izanez gero, mineral horren ekarpena mugatua baita. Hala ere, ur, potasio eta azido maliko (gernua alkalinizatzen du) ugari dituenez, eragin diuretiko onuragarria du hiperurizemia edo hezueria eta litiasia edo giltzurrunetako kalkuluak izanez gero (azido urikoa eta haren gatzak kanporatzea errazten dute), hipertentsio arteriala izanez gero edo likidoen erretentzioari lotutako beste gaixotasun batzuk izanez gero. Mineral hori suntsitzen duten diuretikoak erabiltzean ere kontsumitzea komeni da.

Aran moreek daukaten azido oxalikoak gatzak sor ditzake mineral batzuekin, kaltzioarekin, adibidez, eta kaltzio oxalatoa sor dezake; hori dela eta, kontuan hartu behar da halako giltzurrun-harriak izanez gero, egoera larriagotu egin baitaiteke.