Frutaka-tik Z-ra:
Litchia
Denboraldiko egutegia
Propietateak
Litchiak Sapindazeoen familiakoak dira. Mundu osoko eskualde beroetan banatuta dauden 1.000 zuhaitz eta zuhaixka espeziek osatzen dute familia hori. Fruitu honek gurbitzaren nolabaiteko antza du, eta zapore gozo atsegina. Litchi, Lychee, Leechee, Lichee eta Lichi deitu ohi zaie.
Elikadura-propietateak
Ur asko dute. Karbohidratotan aberatsa da, baina gantz eta proteina gutxi dituenez, bere balio kalorikoa ez da oso altua. Beste mantenugai batzuei dagokienez, C bitamina ugari du, eta B multzoko beste bitamina hidrosoluble batzuk ere badauzka, besteak beste azido folikoa. Mineralei dagokienez, potasioa ematen du, eta magnesioa, gutxiago. Zuntz gutxi dauka. C bitaminak lagundu egiten du kolagenoa, hezurrak, hortzak eta globulu gorriak sortzen, eta lagundu egiten du elikagaiek burdina xurgatzen eta infekzioei aurre egiten. Azido folikoak globulu gorri eta zurien ekoizpenean, sintesi material genetikoan eta sistema immunologikoaren antigorputzen eraketan parte hartzen du. Potasioa beharrezkoa da nerbio-bulkada transmititzeko eta sortzeko, muskuluen jarduera normalerako eta zelularen barruko eta kanpoko ur-orekan parte hartzen du. Magnesioa hesteen, nerbioen eta muskuluen funtzionamenduarekin lotzen da, hezur eta hortzen parte da, immunitatea hobetzen du eta eragin laxante leuna du.
| Zati jangarriaren konposizioa, 100 gramoko | |
|---|---|
| Kaloriak | 67 |
| Karbohidratoak (g) | 14,6 |
| Zuntza (g) | 1,3 |
| Potasioa (mg) | 156 |
| Magnesioa (mg) | 8 |
| C bitamina (mg) | 60 |
| Azido folikoa (mcg) | 70 |
| mcg = mikrogramoak | |
Osasunerako propietateak
Fruta gozoa da, jateko erraza; aski da erditik zatitu eta erdiko hezurra kentzea. Itxura, elikadura-ezaugarri eta zaporeagatik, egokia da haurrentzat, gazteentzat, helduentzat, kirolarientzat, haurdun dauden edo bularra ematen duten emakumeentzat eta adineko pertsonentzat. Eragozpen gisa, oso hondakin asko galtzen da. C bitamina edukia dutenez, bereziki egokiak dira bitamina horren gabeziak nozitzeko arrisku handiagoa dutenentzat: zitrikoak, piperra edo bestelako barazkiak onartzen ez dituzten pertsonentzat, horiek baitira gure elikaduran C bitaminaren ia iturri bakarrak. Zenbait egoerek bitamina horren beharra areagotu egiten dute, hala nola hazkunde-aldiek, haurdunaldiek eta amagandiko edoskitzealdiek. Halaber, tabakoa, alkohol gehiegi edatea, zenbait farmako erabiltzea, estresa eta defentsa gutxituak, jarduera fisiko bizia, minbizia eta zenbait patologia gastrikotan.
C bitaminak, gainera, eragin antioxidatzailea du: "kolesterol txarra" (LDL-c) deritzonaren oxidazioa galarazten du, eta, ondorioz, ez da odol-hodietako paretetan metatzen. Gainera, potasio asko dutenez, sodio gutxi eta herdoilaren aurkakoak oso egokiak dira hipertentsio arteriala edo odol-hodietako eta bihotzeko gaixotasunak dituztenentzat, eta gaixotasunak izateko arriskua murrizteko.
