Frutaka-tik Z-ra:
Sandia

Denboraldiko egutegia
Propietateak
Sandia, patilla, ur-meloia edo melantzia izenez ere ezagutzen dena, ezagutzen diren fruituetatik handienetakoa da, eta 10 kiloko pisua ere har dezake. Sandieraren fruitua da, Kukurbitazeoen familiako landarea, eta 850 landare belarkara espezie inguru biltzen ditu, normalean tamaina handiko fruituak ematen dituztenak eta azal gogor batek babesten dituenak.
Elikadura-propietateak
Fruta honek jateko erraztasuna ematen du, ez baitu zuritu beharrik, eta, beraz, postre ezin hobea da haurrentzat. Bere mamia leuna denez, fruta hau egokia da elikagaiak murtxikatzeko zailtasunak dituztenentzat. Ur asko duenez, hidratatzaile ahaltsua da, eta, beraz, pertsona helduentzat bereziki egokia da sasoian sasoirako; izan ere, pertsona horiek nahiko likido hartzeko gogo gutxi izaten dute. Bi sandia-sorta ederrek baso bat ur ordezkatzen dute, eta horri fruta freskagarri, gozo eta zaporetsu bat dastatzeko plazera gehitzen zaio. Oro har, erraz digeritzen da, nahiz eta zenbait pertsonarentzat gogaikarria izan daitekeen jan ondoren jaten badute, ur asko hartzeak urdaileko urinak disolbatu eta elikagaien digestioa atzeratzen baitu, eta horrek indigestio- eta hantura-sentsazioa eragiten du.
Gainera, diuretiko bikaina da, hau da, gernu-ekoizpena handitzen du; beraz, giltzurrunetako harriak, azido uriko ugari, hipertentsioa eta likido-erretentzioa eragiten duten beste gaixotasun batzuk dituztenentzat da egokia. Elikagai gehiegiz betetako egun baten ondoren, sandia ugari jatea komeni da; izan ere, diuretikoa denez, gernuaren bidez hondakin-substantziak kanporatzen laguntzen du, eta, beraz, desintoxikatzaile gisa laguntza ezin hobea da.
Fruta hau ezin hobea da argaltzeko dietetan, beste fruta batzuek baino sandia gehiago jan baitaiteke, kaloriak bereziki handitu gabe.
Likopenoa
Mamia arrosa eta gorria duten sandia-barietateak likopeno-iturri neurrizkotzat hartzen dira. Hainbat ikerketa zientifikok agerian utzi dute likopenoak propietate antioxidatzaileak dituela eta, dietan substantzia horretan aberatsak diren elikagaiak sartuz, hala nola sandia, minbizi mota batzuen arriskua murrizten dela, oro har, eta pankrearena, birikena, kolonarena eta prostatarena, bereziki. Odoleko plasman likopeno maila handia izatea azken minbizi mota horren intzidentzia txikiagoarekin lotzen da bereziki. Likopenoak, gainera, jarduera antioxidatzailea duenez, erradikal askeen kontra egiten du (substantzia horiek kaltegarriak dira organismoarentzat), eta horrek justifikatzen du sandia hartzeak gaixotasun kardiobaskularren eta endekapenezkoen arriskua murriztea. Bestalde, karotenoideei buruzko ikerketa jarraituek, besteak beste likopenoa, substantzia horien zenbait ekintza biologiko daudela egiaztatzen duten frogak eskaintzen dituzte, hala nola sistema immunologikoan eta hazkundearen eta zelula-bereizketaren kontrolean dituzten ondorio onuragarriak.
Potasio gutxien daukan frutetako bat denez, giltzurrun-gutxiegitasuna nozitu eta mineral horretan dieta kontrolatua egiten dutenek neurriz har dezakete, baina fruta gehienek baino kopuru handiagoan.
Zati jangarriaren konposizioa, 100 gramoko | |
---|---|
Kaloriak | 20 |
Karbohidratoak (g) | 4,5 |
Zuntza (g) | 0,5 |
Potasioa (mg) | 120 |
Magnesioa (mg) | 11 |
A probitamina (mcg) | 18 |
C bitamina (mg) | 5 |
Azido folikoa (mg) | 3 |
mcg = mikrogramoak |