Frutaka-tik Z-ra:
Mertxika
Denboraldiko egutegia
Propietateak
Mertxika mertxikaren fruitua da, Rosazeoen familiako zuhaitza. Familia horretan 2.000 landare belarkara, zuhaixka eta zuhaitz espezie baino gehiago daude, mundu osoko eskualde epeletan banatuta. Europako fruta nagusiak, arrosondoaz gain, familia handi horretakoak dira. Ehunka barietate daude, bost arrazatan bildu direnak, eta bakoitzak bere ezaugarriak, heltze-aldia eta aplikazioak ditu. Nektarinak eta paraguaitarrak dira Espainiako merkatuan ezagunenetakoak.
Elikadura-propietateak
Zapore gozoa dela eta ematen duenaz bestera, mertxika ez da karbohidrato eta energia gehien ematen duen frutetako bat. Zuntz ugari du, eta horrek hobetu egiten du hesteetako igarotze-prozesua eta ur asko ematen du. Mineralen artean, potasioa da aipagarriena, eta magnesioa eta iodoa, neurri txikian bada ere.
Bitamina hidrosolubleen aukera zabala du, baina kasu honetan ere ez da bitamina zehatzik nabarmentzen. Karotenoen kopurua beste fruta batzuena baino handiagoa da, eta horrek ematen dio bere propietate dietoterapeutikoen zati bat. Nektarinak mertxikak baino karbohidrato gehiago ditu eta balio energetiko handiagoa ematen du. Karotenoide, C bitamina eta potasio gehiago ere baditu. A probitamina edo beta karotenoa A bitamina bihurtzen da gure organismoan, behar duen neurrian. Bitamina hori funtsezkoa da ikusmenerako, larruazalaren, ilearen, mukosen eta hezurren egoera onerako eta immunologia-sistemaren funtzionamendu onerako, eta eragin antioxidatzailea du. Potasioa nerbio-bulkada transmititzeko eta sortzeko eta muskuluen jarduera normalerako beharrezkoa den minerala da, eta zelularen barruko eta kanpoko ur-orekan parte hartzen du. Magnesioa hesteen, nerbioen eta muskuluen funtzionamenduarekin lotzen da, hezur eta hortzen parte da, immunitatea hobetzen du eta eragin laxante leuna du. Iodoa funtsezkoa da gorputzeko tenperatura, ugalketa, hazkuntza eta zelula gorrien ekoizpena erregulatzen duten hormonetarako.
| Zati jangarriaren konposizioa, 100 gramoko | |
|---|---|
| Kaloriak | 3 |
| Karbohidratoak (g) | 9 |
| Zuntza (g) | 1,4 |
| Potasioa (mg) | 140 |
| Magnesioa (mg) | 9 |
| Iodoa (mcg) | 3 |
| A probitamina (mcg) | 17 |
| C bitamina (mg) | 8 |
| mcg = mikrogramoak | |
Osasunerako propietateak
Mertxika fruta ezin hobea da pertsona guztientzat, mantenugai gutxi ematen baititu. Azukre gutxi ematen du, eta, beraz, balio kalorikoa duenez, egokia da pisua kontrolatzeko dietetan eta diabetesa duten pertsonentzat, kontsumo-errazioa kontuan hartuta.
Zuntz asko duenez, ezaugarri laxanteak ditu. Zuntzak idorreria prebenitzen edo hobetzen du, odoleko kolesterol-tasak murrizten laguntzen du eta gluzemia (odoleko azukre-maila) ondo kontrolatzen laguntzen du diabetesa duten pertsonen artean. Asetze-efektua eragiten du, eta horrek mesede egiten die pisua galtzeko dieta egiten duten pertsonei.
Era berean, potasio asko eta sodio gutxi dutenez, oso gomendagarriak dira hipertentsio arteriala edo odol-hodietako eta bihotzeko gaixotasunak dituztenentzat. Hala ere, giltzurrun-gutxiegitasuna dutenek eta mineral horretan dieta bereziak egin behar dituztenek kontuan hartu beharko dute mineral horren kontsumoa. Potasioa kanporatzen duten diuretikoak hartzen dituztenei, ordea, fruta horien kontsumoa komeni zaie.
Horixka edo laranja kolorekoak diren gainerako frutek bezala, mertxikak beta-karotenoa dauka, hau da, A probitamina, eragin antioxidatzailea duena eta bihotz-hodietako eritasunak, eritasun degeneratiboak eta minbizia izateko arriskua gutxitzen laguntzen duena. Era berean, melokotoiaren hainbat substantzia, beta-karotenoaz gain, larruazaleko gaitzak tratatzeko erabiltzen dira.
